Η αξιολόγηση των εργαζομένων, γνωστή επίσης ως αποτίμηση της απόδοσης, είναι μια συστηματική διαδικασία μέσω της οποίας μια επιχείρηση «εξετάζει» την απόδοση, τις δεξιότητες και τη συνολική συνεισφορά των εργαζομένων της. Αποτελεί κρίσιμο στοιχείο της ευρύτερης στρατηγικής διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού μιας επιχείρησης, καθώς διασφαλίζει ότι τόσο οι στόχοι του εργαζομένου όσο και της επιχείρησης ευθυγραμμίζονται και επιτυγχάνονται αποτελεσματικά.
Πιο αναλυτικά, μέσα από τη διαδικασία της αξιολόγησης οι εργαζόμενοι κατανοούν καλύτερα τον ρόλο τους ως προς την επίτευξη των επιχειρησιακών στόχων. Παράλληλα, η επιχείρηση προωθεί μια κουλτούρα συνεχούς βελτίωσης με κέντρο της τους υπαλλήλους της, ενισχύοντας την αφοσίωση και την αποδοτικότητά τους.
Πώς μπορεί, όμως, να γίνει σωστά η αξιολόγηση του προσωπικού μιας επιχείρησης;
Σε αυτό το άρθρο μπορείς να ανακαλύψεις μεθόδους μέσω των οποίων μπορεί να διεξαχθεί με επιτυχία η διαδικασία αξιολόγησης, αλλά και τρόπους για να διαχειριστείς εποικοδομητικά τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά αποτελέσματά της προς όφελος του εργαζομένου αλλά και της επιχείρησης.
Σύγχρονες μέθοδοι αξιολόγησης εργαζομένων
Αυτοαξιολόγηση
Η αυτοαξιολόγηση είναι μια διαδικασία αξιολόγησης, κατά την οποία οι εργαζόμενοι αποτιμούν την απόδοσή τους, σύμφωνα με συγκεκριμένα πρότυπα.
Συνήθως, αυτή η διαδικασία διενεργείται μέσω ενός ερωτηματολογίου ή φόρμας που καθοδηγεί τους εργαζομένους να αναλογιστούν διάφορες πτυχές της δουλειάς τους, συμπεριλαμβανομένων:
- Της ολοκλήρωσης ατομικών στόχων
- Της συμβολής τους στους ομαδικούς στόχους
- Των δυνατών τους σημείων
- Των αδυναμιών τους
- Των προσδοκιών τους για επαγγελματική εξέλιξη
Ενσωματώνοντας τη μέθοδο της αυτοαξιολόγησης ως μέσο «εποπτείας» του ανθρώπινου δυναμικού, όχι μόνο προάγεται η αυτογνωσία και η υπευθυνότητα, αλλά επίσης διευκολύνεται ο ανοιχτός και εποικοδομητικός διάλογος μεταξύ εργαζομένων και προϊσταμένων κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
Η συγκεκριμένη μέθοδος δεν παρουσιάζει δυσκολία στην υλοποίησή της, και δεν απαιτεί ιδιαίτερη προεργασία. Εφαρμόζεται, κυρίως, από μικρές ή νεοσύστατες επιχειρήσεις που απασχολούν περιορισμένο αριθμό υπαλλήλων.
Διάβασε ακόμη:
Μέθοδος MBO (Management By Objectives)
Η συγκεκριμένη μέθοδος περιλαμβάνει τον καθορισμό μετρήσιμων στόχων που συμφωνούνται μεταξύ του manager και των εργαζομένων. Κατά την αξιολόγηση, λοιπόν, εξετάζεται ο βαθμός υλοποίησης των προκαθορισμένων στόχων από την πλευρά κάθε εργαζομένου εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος. Ως εκ τούτου αυτή η προσέγγιση αποδεικνύεται ιδιαίτερα αξιόπιστη και ακριβής, ενώ ευνοεί και τις δύο πλευρές. Κι αυτό γιατί αναδεικνύει τις δεξιότητες κάθε εργαζομένου και ευθυγραμμίζει την ατομική απόδοση με τους οργανωτικούς στόχους της επιχείρησης.
Για την αποτελεσματικότητα αυτής της προσέγγισης, μπορείς να αξιοποιήσεις την πρακτική των SMART goals, διασφαλίζοντας ότι οι στόχοι είναι καλά ορισμένοι και εφικτοί.
Ας δούμε δύο παραδείγματα ενδεικτικών στόχων που έχουν ορίσει τα τμήματα πωλήσεων και marketing ενός digital agency, τα οποία υποδεικνύουν πώς λειτουργεί στην πράξη η μέθοδος MBO:
Οι στόχοι του τμήματος πωλήσεων για τους επόμενους 6 μήνες είναι να:
- Ενισχυθούν τα έσοδα από τις πωλήσεις κατά 20%.
- Αυξηθεί το ποσοστό απόκτησης νέων πελατών κατά 15%.
Οι στόχοι του τμήματος marketing για το επόμενο εξάμηνο είναι να:
- Ενισχυθεί το website traffic κατά 25% σε στοχευμένες δημογραφικές ομάδες, μέσα από τα social media της επιχείρησης.
- Αυξηθεί η παραγωγή leads κατά 20%, μέσα από το εταιρικό blog.
Η επίτευξη αυτών των προκαθορισμένων στόχων εντός του χρονικού πλαισίου από τη μεριά των εργαζομένων αποτελεί και το κριτήριο αξιολόγησής τους. Βέβαια, αυτοί οι στόχοι δεν θα πρέπει να αποτελούν αυτοσκοπό για τους εργαζόμενους και την επιχείρηση. Αντιθέτως, θα πρέπει να υπάρχει μια στοιχειώδης ευελιξία.
Αν για παράδειγμα, εμφανιστούν στην πορεία άλλες σημαντικές ευκαιρίες για την επιχείρηση που δεν σχετίζονται με τους υφιστάμενους στόχους, καλό είναι η επιχείρηση να προβεί στην αναθεώρησή τους.
Η μέθοδος MBO θεωρείται απλή στην υλοποίησή της και ιδιαίτερα αποτελεσματική για μικρές και ΜμΕ, που παρουσιάζουν γρήγορη ανάπτυξη. Βέβαια, αν και δεν παρουσιάζει πολυπλοκότητα, απαιτείται περισσότερος χρόνος, σε σχέση με την αυτοαξιολόγηση, για την οργάνωση και τη στοχοθεσία από τη μεριά των αξιολογητών.
Κυκλική αξιολόγηση 360°
H συγκεκριμένη μέθοδος αξιολόγησης προσφέρει μια ολιστική άποψη για την απόδοση και τις δεξιότητες κάθε εργαζομένου, δεδομένου ότι το σχετικό feedback συλλέγεται:
- από τον manager
- από τους συναδέλφους
- σε κάποιες περιπτώσεις από εξωτερικούς φορείς, όπως πελάτες ή προμηθευτές
Μέσω της διαδικασίας αυτής, οι εργαζόμενοι βλέπουν πώς αξιολογείται το έργο τους από πολλαπλές σκοπιές, γεγονός που μπορεί να είναι εξαιρετικά ωφέλιμο για την προσωπική και επαγγελματική τους ανάπτυξη. Επιπλέον, η εμπλοκή των συναδέλφων στη διαδικασία ανατροφοδότησης προωθεί το αίσθημα της ομαδικότητας και του αμοιβαίου σεβασμού.
Βέβαια, για να επιτευχθεί αυτό, η γνώμη τόσο των προϊσταμένων όσο και των συναδέλφων θα πρέπει να είναι αμερόληπτη και να μην επηρεάζεται από προσωπικές συμπάθειες και αντιπάθειες.
Η συγκεκριμένη μέθοδος προσφέρει την πιο ολοκληρωμένη αξιολόγηση, αλλά παρουσιάζει και τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Εξαιτίας της πολυπλοκότητάς της, απαιτεί περισσότερο χρόνο για τον συντονισμό και την υλοποίησή της, τη χρήση τεχνολογικών εργαλείων ή/και εξειδικευμένων επαγγελματιών, καθώς και μια καλά εδραιωμένη κουλτούρα εμπιστοσύνης και ανοιχτής επικοινωνίας. Ενδείκνυται για επιχειρήσεις που απασχολούν πολύ μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων.
Η μέθοδος 360° χρησιμοποιείται επιπλέον για την αξιολόγηση των managers/supervisors τόσο από τα μέλη της ομάδας τους όσο και από τους υπόλοιπους managers της επιχείρησης.
Αξιοποίηση των κατάλληλων εργαλείων
Συμπληρωματικά με την εκάστοτε μέθοδο, η χρήση αξιόπιστων εργαλείων διευκολύνει τη διαδικασία αντικειμενικής αξιολόγησης, δεδομένου ότι καταγράφει την παραγωγικότητα των εργαζομένων, παρέχοντας ρεαλιστικά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο.
Ένα εργαλείο time tracking προσφέρει τη δυνατότητα αυτόματης καταγραφής χρόνου με μετρητή και σε εβδομαδιαία timesheets, και επιπλέον στέλνει σχετική αναφορά. Έτσι, μπορείς να παρακαλουθείς τις εργατοώρες που αφιερώνει κάθε εργαζόμενος ανά task και να αναλύεις την απόδοση της ομάδας σου.
Επιπλέον, με την αξιοποίηση σύγχρονων HR tools, όπως το Bonusly, η συγκέντρωση feedback για την απόδοση των εργαζομένων από τις διαφορετικές πηγές, και η μετέπειτα ανάλυση του αυτοματοποιείται.
Παράλληλα, ένα software, όπως το UltiPro επιτρέπει τη δημιουργία προσαρμοσμένων αξιολογήσεων απόδοσης, τον καθορισμό και την παρακολούθηση ατομικών και ομαδικών στόχων, καθώς και την εξαγωγή feedback.
Διάβασε ακόμη:
Το επόμενο στάδιο της αξιολόγησης
Ανεξάρτητα από το αν τα αποτελέσματα είναι θετικά ή όχι, το επόμενο βήμα μετά από μια αξιολόγηση είναι να πραγματοποιηθεί μια δια ζώσης συνάντηση μεταξύ εργαζομένου και manager. Σκοπός είναι να συζητηθούν εκτενώς τα αποτελέσματα που έχουν προκύψει.
Εάν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης δεν είναι ικανοποιητικά, είναι σημαντικό η συζήτηση να επικεντρωθεί στα περιθώρια εξέλιξης μέσω ενός ρεαλιστικού σχεδίου. Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα υποστηρικτικό περιβάλλον όπου ο εργαζόμενος νιώθει ενδυναμωμένος, και αναγνωρίζει ότι η επιχείρηση επενδύει στην επιτυχία του.
Στην περίπτωση που η αξιολόγηση κλείνει με θετικό πρόσημο, είναι σημαντικό να προβλεφθεί κάποιου είδους επιβράβευση, ώστε να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο ο ζήλος του εργαζομένου. Η ανταμοιβή του μπορεί να σχετίζεται με:
- Χρηματική επιβράβευση, όπως bonus, αύξηση μισθού ή χορήγηση μετοχών της εταιρίας.
- Μη χρηματική επιβράβευση, όπως προαγωγή, δωρεάν εκπαιδευτικά σεμινάρια, ευέλικτες ώρες εργασίας ή επιπλέον ημέρες άδειας.
Και στα δύο σενάρια, είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί ότι η διαδικασία αξιολόγησης αποτελεί κίνητρο για τη συνεχή βελτίωση και όχι μέσο κριτικής.
Συνοψίζοντας, η αξιολόγηση έχει σημαντικά οφέλη τόσο για τους εργαζομένους όσο και για την επιχείρηση, καθώς αποτελεί βασικό παράγοντα εξέλιξης. Για να επιτευχθεί σωστά, όμως, θα πρέπει να διεξάγεται με συνέπεια, αντικειμενικότητα και ενσυναίσθηση και από τις δύο πλευρές, και φυσικά μέσα από μεθόδους που ταιριάζουν στην κουλτούρα κάθε επιχείρησης.
